Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh BRICS tại Rio de Janeiro diễn ra vào đầu tháng 7 tới, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang cùng nhau thúc đẩy một sáng kiến chiến lược mới: thành lập một nền tảng đầu tư toàn diện dưới sự bảo trợ của BRICS, nhằm tăng cường hỗ trợ tài chính và phát triển cho các quốc gia thuộc khu vực Nam và Đông Bán cầu. Sáng kiến này đánh dấu một bước đi mang tính bước ngoặt trong nỗ lực của nhóm BRICS nhằm xây dựng một trật tự kinh tế đa cực, tách biệt hơn khỏi ảnh hưởng của các cường quốc phương Tây.
Theo trợ lý tổng thống Nga Yuri Ushakov, nền tảng đầu tư BRICS đang được hoàn thiện và sẽ là một trong những nội dung trọng tâm được đưa ra thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS sắp tới tại Brazil. Ông Ushakov nhấn mạnh rằng nền tảng này sẽ "thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững" tại các quốc gia BRICS cũng như các đối tác ở Nam bán cầu nơi có tiềm năng phát triển lớn nhưng đang thiếu nguồn lực và điều kiện tiếp cận tài chính ưu đãi.
Nền tảng sẽ tạo điều kiện cho việc triển khai các dự án chiến lược trong các lĩnh vực như năng lượng, cơ sở hạ tầng, giáo dục, số hóa và công nghệ, đồng thời đóng vai trò là kênh dẫn vốn ổn định từ các quốc gia thành viên BRICS đến các nền kinh tế mới nổi.
Tổng thống Putin từ lâu đã kêu gọi thiết lập một cơ chế tài chính độc lập, nhằm giúp các nước đang phát triển tránh được sự phụ thuộc vào các tổ chức tài chính phương Tây. Tại hội nghị BRICS ở Kazan vào năm ngoái, ông đã nhấn mạnh việc "xây dựng một nền tảng đầu tư riêng để khai phóng tiềm năng phát triển của các nền kinh tế phía Nam".
Việc tái khởi động sáng kiến này trước hội nghị BRICS 2025 tại Rio được xem là một phần trong chiến lược dài hạn của Nga nhằm tăng cường ảnh hưởng kinh tế và địa chính trị tại các khu vực mới nổi. Putin cho rằng hợp tác giữa các quốc gia BRICS cần được mở rộng vượt ra ngoài các lĩnh vực truyền thống như năng lượng và thương mại, để bao gồm cả tài chính, giáo dục, hậu cần và đầu tư hạ tầng công nghệ cao.
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị toàn cầu, đặc biệt là với phương Tây, Nga và Trung Quốc đang tiếp tục củng cố mối quan hệ đối tác chiến lược sâu rộng. Hai quốc gia đang mở rộng hợp tác tại các điểm nóng như Trung Đông và thúc đẩy các hoạt động kinh tế chung với trọng tâm là loại bỏ dần sự phụ thuộc vào đồng USD trong thanh toán xuyên biên giới.
Một số báo cáo gần đây cho biết Nga và Trung Quốc đã bắt đầu thực hiện một số giao dịch năng lượng bằng Bitcoin và đồng nhân dân tệ, mở đường cho việc áp dụng tài sản kỹ thuật số và nội tệ trong thương mại song phương. Điều này cho thấy xu hướng dịch chuyển rõ rệt trong chiến lược tài chính toàn cầu của hai quốc gia, phù hợp với mục tiêu của nền tảng đầu tư BRICS mới nơi các giao dịch có thể diễn ra bằng nhiều loại tài sản và tiền tệ khác nhau, bao gồm cả tiền số.
Sự ra đời của nền tảng đầu tư BRICS nếu được hiện thực hóa sẽ mở ra một kênh tài chính song song với các định chế tài chính truyền thống như Ngân hàng Thế giới hay Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vốn lâu nay bị chỉ trích là thiên lệch và chậm trễ trong việc hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển.
Động thái này cũng phù hợp với xu hướng mà BRICS theo đuổi trong nhiều năm qua: thiết lập một hệ thống tài chính quốc tế mới, nơi các quốc gia đang phát triển có tiếng nói lớn hơn, quyền tiếp cận vốn dễ dàng hơn và được thúc đẩy thông qua các giá trị hợp tác bình đẳng thay vì áp đặt.
Nền tảng này được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực, không chỉ cho các thành viên BRICS mà còn cho hàng loạt quốc gia đang phát triển tại châu Phi, Nam Á và Mỹ Latinh những nơi vốn chịu nhiều áp lực từ nợ công, lạm phát và thiếu đầu tư hạ tầng.
Đề xuất về nền tảng đầu tư BRICS mới của Putin và Tập Cận Bình không chỉ là một sáng kiến tài chính đó còn là biểu tượng cho tham vọng của các cường quốc đang nổi nhằm tái định hình trật tự kinh tế toàn cầu. Khi các quốc gia BRICS ngày càng thể hiện vai trò dẫn dắt trong các lĩnh vực tăng trưởng mới, nền tảng đầu tư này có thể trở thành công cụ chiến lược quan trọng để thúc đẩy phát triển bền vững, tăng cường chủ quyền tài chính và mở rộng ảnh hưởng toàn cầu của các quốc gia phía Nam. Hội nghị BRICS sắp tới tại Rio de Janeiro hứa hẹn sẽ là cột mốc quan trọng trên hành trình hiện thực hóa tầm nhìn này.